حافظانه

یکی ازویژگیهای خاص حافظ این است که به مدد نبوغ خویش، قادراست مفاهیم ولطایف عرفانی واندیشه های ناب خودرا درلابلای صحبتهای روزمرّه ی زندگی،مطرح نموده ومیان آنهاپیوندی عمیق بزند. دراین غزل نیزشاهدهستیم که به رغم آنکه موضوع غزل، گله مندی ازمعشوق زمینیست لیکن نکات ولطایف عرفانی باهنرمندی بی نظیر درمیان سخن گنجانده شده تامخاطبان شعر ازفیوضات معنوی_ عرفانی نیزبی بهره نمانند وحال وهوای غزل کسالت بارنگردد.

دراین بیت به یک نکته بسیارزیبایی  اشاره دارد. ریشه شادمانی خشک شده و حافظ چاره ی آن را درمراجعه به "خرابات" می داند.

"خرابات" به دومعنی بکارمی رود اول به معنی ظاهری وسطحی: مکانی درحاشیه وحومه ی شهرها که افراد بی خانمان وقماربازان وباده نوشان درآنجاجمع شده وبه دورازچشم ماموران حکومتی به فسق وفجورپردازند.

دوم به معنی باطنی وعرفانی: مکان معنوی ومعبدروحانی فارغ ازهردین ومذهب، که وارستگان ورهاشدگان ازتعلّقات دینی ودنیوی،عاشقان وجویندگان حقیقت درآنجاجمع شده وباراهنمایی پیری خردمندوفرزانه، اقدام به تخریب وویران ساختن هرآنچه(شامل باورهاواعتقادات،نامها،مقامها وموقعیتهای اجتماعی،فرهنگی، دینی، قومی،نژادی و.....) که درتعیین نوع شخصیت آدمی اثرگذاروشکستنی هستند  می کنند وازهرنوع علایقی که وابستگی ایجادمی نمایدخلاص می گردند وبنای شخصیت خودراپس ازفروریختن دوباره بازسازی ،نوسازی وبهسازی نموده وازنو متولدمی گردند.

حافظ معمولا هردومعنی رامدنظرقرارمی دادتا خوانندگان ومخاطبانش هرکدام به فراخور فهم ودانش وطبع ومذاق خویش برداشتهای متفاوتی داشته باشند وازبرداشت معنی مایوس و دست خالی برنگردند.

 بیخ طرب وشادمانی دروجودحضرت حافظ خشک شده وملالت وکسالت ببارآورده اینک قصد دارد بارجوع به خرابات، وخراب کردن باورهاواعتقادات خویش، فضایی باز برای افزایش آگاهی وبیداری ایجادکرده وبیشتررشدونمو کند. باورها،ایمان واعتقادات محکم، باعث توقف شده وهیچ فضایی برای رشدونمو باقی نمی گذارند بایدآنهاتخریب وویران شوند بایدموانع اصلی رشدونمو هوشمندی وآگاهی ازمیان برداشته شود تاهوای تازه بتواند ورودپیداکرده و شکوفایی رارقم بزند. میوه ی شکوفاییِ هوشمندی، همانا شادی وشادکامیست که حافظ دراینجامنتظرآنست.