خوش خبرباشی ای نسیم شمال
پنجشنبه, ۲۷ آذر ۱۳۹۹، ۰۶:۵۸ ب.ظ
خوش خبرباشی ای نسیم شمال
که به ما می‌رسد زمان وصال
بعد از ورود اسلام به ایران،ادبیّات ما تأثیرات زیادی چه ازنظر قالب و وزن و قافیه و چه از نظر زبان و مفهوم از اشعار عربی پذیرفته است. با بررسی سیر تحوّلات اشعار فارسی از زمان ورود اسلام مشخص می‌شود که شاعران ایران، به اشعار عربی دسترسی داشته، مطالعه کرده و شاعران آنها را می‌شناخته‌اند .
"حافظ" نیز که پرورش یافته ی مکتب قرآن واسلام بود وبا درس و آموزش قرآن و تفاسیر آن سر و کار داشته ، با شاعران عرب و شعرشان کاملاًآشنابوده است. بی تردید حافظ بر زبان و ادبیات عرب تسلّط کامل داشته و از آنان نیز تأثیر بسیار پذیرفته‌است.
نسیم شمال: بادصبا، نسیمی که درادبیات ما به عنوان رابط میان عاشق ومعشوق شهرت دارد. ازجانب کوی معشوق می وزد وعطر وبو وپیام اورابه عاشقان می رساند.
دراغلب نسخه ها"که به ما می رسد" ودرچند نسخه نیزاتّفاقاً قدیمی تر ازسایرنسخه ها هستند "کی به ما می رسد" ثبت شده و باتوجّه به کل غزل بنظرمی رسد "کی" معنای حافظانه ترو متناسب ترباروح غزل می باشد که درفراق معشوق سروده شده است.
معنی بیت باخوانش "کی به ما":
ای نسیم صبا امیدوارم خوش خبر بوده باشی وخبرهای خوب وامیدبخش آورده باشی. بگو بدانیم که کی نوبت وصال ودیدارما بامحبوب فراخواهد رسید؟
تاپیش بخت بازروم تهنیت کنان
کومژده ای زمَقدم عیدِوصال تو
قصّةُ العشقِ لا انفصام لها
فُصِمَت ها هُنا لسانُ القال
قصّه العشق : ماجراهای عاشقانه
انفصام: گسیختگی،شکستگی، قطع شدنش
لا: حرف نفی ، هیچ نیست
لـَها: برایش ، برای او
فُصِمَت : بـُریده شد
هاهُنا:اینجا
لِسان: زبان
القال: صحبت کردن ، گفتار
معنی بیت : برای داستان عشق ، به هیچوجه قطع شدنی وجود ندارد، لیکن اینجا در برابر عشق ( در مورد عشق) زبانِ سخن گفتن بُریده شده است. در اینجا زبان ازبازگویی ماجرا عاجز است وگرنه داستان عشق پایان ناپذیر است.
ماجرای من ومعشوق مراپایان نیست
آنچه آغازندارد نپذیرد انجام
ما لِسَلمی و مَن بذی سَلَمِ
أینَ جیرانُنا و کیفَ الحال
ما:چگونه است؟.
ل: حرف وصل.
سلمیٰ:از معشوقه های معروف درادبیات عاشقانه اعراب ، درادبیات ماکنایه ازمعشوق است.
مَن: کسی که
ذی‌سلم: صاحب سلامتی ، دارای آرامش ، نام مکانی و درختی در بیابان عربستان که مسافران صحرا در زیر سایه‌ی آن استراحت می‌کرده‌اند و اینطور که از قصاید عربی استنباط می‌شود ، سلمٰی در حین سفر گذارش بدانجا افتاده ومدتی استراحت کرده است. دراینجاکنایه ازمنزل معشوق است.
ایْنَ: کجاست؟
جیران: جمع جار،همسایگان دراینجا همدلان وعاشقان
کیْفَ:چگونه است؟
معنی بیت : سلمٰی و کسانی که در "ذی سلم" هستند، چگونه اند؟ همدلان وعاشقان کجایند و حال و روزشان چطور است ؟ ای بادصبا معشوق درچه حالیست، بارگاه اودروضعیست؟ ودوستان واطرافیانش چه کارمی کنند؟
گربه سرمنزل سلمی رسی ای بادصبا
چشم دارم که سلامی برسانی زمنش
عَفَتِ الدارُ بعدَ عافیةٍ
فاسألوا حالَها عَنِ الاطلال
عَفَتْ: ویران گردید
الدّار:خانه
عافیة: آبادانی ،سلامتی
فـَ : پس
اسْـألـُوا: جویا شوید،بپرسید
حالها: وضع و روزگارشان
عن: از
الأطلال: آثار باقی مانده ازویرانی ساختمان
معنی بیت: خانه ای که آبادشده بود اینک ویران شده است از وضع و روزگارهمراهان وهمدلان از باقیمانده ی ویرانه ها بپرسید ومرابا خبرکنید. (کنایه ازروزهای وصالیست که مبدّل به هجران وجدایی شده است)
صبازمنزل جانان گذر دریغ مَدار
وزوبه عاشق بیدل خبردریغ مدار
فی کـَمـال الـْجَمـال نـِلـْتَ مـُنی
صـَـرَفَ اللهُ عـَنـْکَ عـَیـْـنَ جمال
فی: در
جمال: زیبایی
کمال: تمام ، نهایت
نِلتَ: نایل شدی ، رسیدی
مَنٰی: جمع مُنیة ، آرزوها
صَرَفَ: در اینجا کارکرد دعایی دارد ، گرداند و دفع کند
عیْن: چشم
معنی بیت : در نهایتِ زیبایی به آرزوهایت رسیده ای ، خداوند بلا وچشم زخم را از تو دوربگرداند.
نصاب حُسن درحدّ کمال است
زکاتم ده که مسکین وفقیرم
یابـَریـدَ الـحِمٰی حـَمٰـاکَ اللهُ
مـَرحـَبـامـَرحـَباتـَعـٰال تـَعـٰال
یـا: حرف ندا ، ای
بـَریدْ: قاصد ، پیام رسان
الحِمٰی: چراگاه قُرق شده برای چهارپایان پادشاه یا بزرگ طایفه ، علفزاری که برای چرای چهارپایان کسی قرق یا محصور شده باشد ، در اینجا سبزه‌زاری که اقامتگاه اختصاصی معشوق است و کسی به آن دسترسی ندارد
حَما: حمایت کرد ، حفظ کند
کَ : تـورا
مَرحَبا:خوش آمدی
تَعالْ: بـیـا تکرار "مرحبا" و "تعال" تاکیدی برشور واشتیاق است
معنی بیت : ای پیام آورویژه که به سرمنزل معشوق دسترسی داری (ای صبا)خداوند توراحفظ کند بـیـا بـیـا خوش آمدی خوش آمدی
یارب کی آن صبا بوزدکزنسیم آن
گردد شمامه ی کرمش کارسازمن
عرصه ی بزمگاه خالی ماند
از حریفان و جام مالامال
عرصه : میدان ، گستره
بزمگاه : مجلس شادخواری
حریف:هم پیاله
مالامال:لبریز، پـر
معنی بیت : مجالس شادخواری و بزمهای عیش وعشرت، از هم پیاله‌ها و جامهای لبالب ازشراب، خالی مانده است.
زُهره سازی خوش نمیسازدمگرعودش بسوخت
کس ندارد ذوق مستی میگساران را شد ؟
سایه افکندحالیا شب هجر
تا چه بازند شب روانِ خیال
شبروان: کسانی که در شب حرکت کنند. معمولاً به عیّاران می گفتند آنها که شبانه به کاروانها یورش می بردند وغنایم بدست آمده رادرمیان فقراتقسیم می کردند.
شبروان خیال: خیال عشق به عیّاری تشبیه شده که شبانه به ذهن عاشق شبیخون می زند.
چه بازند: چکارکنند،چه رقم بزنند
شب فراق و دوری فرارسیده،تاببینیم خیال عشق او دراین شب تارهجران چه نقشی رقم خواهدزد . تاببینیم چه خیالپروریها درطول شب هجران خواهیم داشت.
شبِ تنهائیم درقصدِ جان بود
خیالش لطف های بیکران کرد
تُرکِ ما سوی کس نمی‌نگرد
آه از این کبریا وجاه وجلال
تُرک: یغماگردل وجان، زیبا روی چابک وزرنگ، استعاره از معشوق است
کبریا : شکوه وبزرگی ، دراینجا غروروتکبّر
معنی بیت : معشوق مابسیارمغرور وخود پسند است وبه راحتی به سوی کسی توجّهی نمی‌کند ، وای از دست این کبر و بزرگی و شکوه که چه هاکه نمی کند.
غلام نرگس جمّاش آن سهی سروم
که ازشراب غرورش به کس نگاهی نیست
حافظا عشق وصابری تا چند؟
ناله ی عاشقان خوش است بنال
صابری: شکیبایی،صبوری
معنی بیت : ای حافظ، عشق با شکیبایی جور در نمی‌آید ، تا کی می‌خواهی صبوری پیشه کنی ؟ آه و زاری وبی تابی عاشقان خیال انگیز و ودلنشین است ، بی تاب باش وبی قراری کـن که آه وناله یِ عاشقانه،روح افزا ودلپذیراست.
مرغ شب خوان رابشارت باد کاندرراه عشق
دوست راباناله ی شبهای بیداران خوشست.
doonya.blog.irسلام دوستان لطفا وبلاگ من رو دنبال کنید خوشحال میشم😊😍