حافظانه

 نظربازان فرهیخته مثل حافظ،تجلّی جمالِ حق را در چهره ی خوبرویان می بینند.

رندی: آزاداندیشی، پشت پازدن به قوانینی که دروغگویان وضع کرده ورنگ شریعت بدان زده اند. وارستگی ازهرگونه تقلید وقیدوبند دینی ودنیوی. 

دیو: شیطان وابلیس. موجودخیالی وافسانه ای ترسناک که اغلب با شاخ ودم، پنداشته می شود ومظهرترس ووحشت است. 

دردوره ای که این غزل گفته شده، ریاوتظاهر ازسوی زاهدان قرآن خوان، به اوج خودرسیده بوده ومتظاهران وریاکاران درپوشش زهد وقرآن خوانی، به فسادوفحشاوپایمال کردن حقوق مردم می پرداختند. اندک مردم به ویژه جویندگان حقیقت،با آگاهی از کردار ورفتارزاهدان ریاکار، خودراازاین ورطه کنارکشیده وبه گوشه ای پناه می بردند. حافظ نیز که پرچمدارمبارزه باریاکاری بودطریق رندی درپیش گرفت و ازجمع زاهدان دروغگو کناره گیری کرد. 

 ازاین بیت زیبادومعنای متفاوت رامی توان برداشت نمود. 

برداشت اول: زاهدمتظاهر اگر دلیل آزاداندیشی، رویگردان شدن ومذهب گریزی حافظ رادرک نمی کندو خودرابه نفهمی می زند هیچ ایرادی نداردچراکه همگان به آگاهی رسیده وازاعمال شرم آور زاهدان وقرآن خوانان دروغین باخبرشده اند ونه تنهاآدمیزادگان بلکه دیوان نیز ازاین قوم روبرگردانیده وگریزان شده اند. زاهدان باتوسل به نیرنگ ودروغ، بیشرمانه کاررابجایی رسانده و تبدیل به موجودی چنان پلیدوترسناک شده اندکه خوددیو نیز که همه ی آدمیزادگان ازاومی ترسند ازاین قوم به وحشت افتاده ومی گریزد. 

دربرداشت دوم،منظوراز «رندیهای حافظانه» صفای درونی، نظربازیهای عارفانه وآزادگی ودینداری حقیقیست. دراینجا زاهد وابلیس دریک جبهه وحافظ وقوم قرآن خوان درجبهه ی مقابل قرارداده شده است. (باتوجه به حافظ قرآن بودن) 

 بااین نگرش حافظ می فرماید:

 اگر زاهد ظاهربین وکج اندیش نمی تواند اندیشه های پرنیانی وآسمانی حافظ و نظربازی های ِ عارفانه ی اورا درک کند،هیچ اشکالی ندارد بگذار ازاو دوری کنند ومتهم به کفرورزی نمایند.  چراکه مطابق آیات وروایات متعدد، ابلیس وشیطان نیز از درک لطایف قرآنی عاجزهستندوازقومی که قرآن می خوانند دوری می جویند. دراینجا زاهدِ کج فهم همانندِ دیوی که ازصدای قرآن می گریزد ازرندی های حافظ ولطایف رندیهای عارفانه اومی گریزد زیرا دینداری بی غل وغش اورابرنمی تابد وقادربه درک رفتارهای اونیست، وبه ناچار ازاومی گریزد.