دوستان دختررَزتوبه زمستوری کرد

شدسوی مُحتسب وکاربه دستوری کرد

این غزل زیبا ونغز ازآن دست غزلهائیست که عرصه رابرعرفان زدگانِ خودشیفته تنگ ترکرده وزبانشان رابه بندکشیده است. چراکه حافظ دراین غزل به صراحت ازمی انگوری سخن به میان آورده تا هیچ مغرض خودپسندی نتواند برداشت هایی به میل وپسندشخصی داشته باشد. گرچه دورازانتظارنیست وهستند آسمان به ریسمان بافانِ ماهری که دیگران رانیزبه کیش خود پنداشته وجاهلانه هنوزپای اصراربراین نکته می فشارندکه منظورحافظ از"دختررَز"همان فیوضات الهی! ومقصود از"می انگوری" همانا مستی حاصله ازعشق به معشوق ازلی و ابدیست!! جل الخالق!

دختر رَز: بنت العنب، شرابی که از انگور حاصل گردد، دانه ی انگور.
شدسوی محتسب: رفت به سراغ ماموراجرای احکام شریعت
مستوری: درپرده بودن پوشیده ماندن ، بعضی پوشیده ماندن را درخمره بودن معنی کرده اند که درست بنظرنمی رسد. پوشیده ماندن دراینجا اشاره به ممنوعه بودن ودوراز دسترس بودن شراب برای میگساران می باشد.
مُحتسب: مأمور امربه معروف ونهی ازمنکر وناظر بر اجرای احکام شریعت.
 دستوری : حکم دولتی، درآن روزگاران گاهاً شرایطی رقم می خورد که مطابق دستور دستگاههای مذهبی- دولتی، مراکزی مثل میکده وفاحشه خانه درچارچوب قوانینی مشخصّ، مجوّزفعالیّت گرفته ومشغول بکارمی شدند. اشاره به همین مطلب است  چنین مجوّزهایی به عنوان "دستوری" معروف بودند. این غزل نیزدر چنین شرایطی سروده شده وبعدازمدّتها، متشرّعین متعصّب که در دستگاههای دولتی نفوذ داشتند بنابه دلایلی که متاثّرازشرایط آن روزگاران بوده به ناچارمجوّزفروش شراب صادر کرده وحافظ آن رابه فال نیک گرفته وشادمانی خودرابدینوسیله ابرازنموده است.
معنی بیت: ای دوستان،ای هم پیاله ها، دختر رَز (شراب انگوری) که تااین زمان درپرده وپوشیده مانده بود ازمستور ماندن توبه کرد وطبق مجوّز قانونی آشکارا  فعالیّت خودرا از سر گرفت.
عروسی بس خوشی ای دختررَز
ولی گه گه سزاوار طلاقی

آمد از پرده به مجلس عرقش پاک کنید

تا بگویدبه حریفان که چرا دوری کرد

دربعضی نسخه ها "نگویند" حریفان آمده است.
حریفان: هم پیاله ها
معنی بیت: دختررَز ازپوشیده وپنهان ماندن خارج شده وواردمحفل میگساران گردید اورا درآغوش بگیرید نوازش اَش کنید عرق شرم وخجالت اوراپاک کنید ومشغول میگساری باشید تااونیزفرصتی پیداکند وتوضیح دهد که دراین مدّت کجا بوده وچرا ازما دوری می نمود.
به نیم شب اگرت آفتاب می باید
زروی دخترگلچهررَزنقاب انداز

جای آن است که در عقد وصالش گیرید

دختری مست چنین کاین همه مستوری کرد

عقد وصالش گیرید: دراختیارش بگیرید، بنوشید
معنی بیت: ای دوستان شایسته است که این دخترسرمست راعقد کنید ودراختیاربگیرید، ازنعمت وصالش بهرمند گردید دختر سرمستی که به ناگزیر وبافشار متشرّعین ،مدتها دوراز انظاربسربرده وپوشیده مانده بود.
جمال دختررَزنورچشم ماست مگر
که درنقاب زُجاجیّ وپرده ی عنبیست

مژدگانی بده ای دل که دگر مطرب عشق

راه مستانه زد و چاره ی مَخموری کرد

راه مستانه زد: آهنگ متناسب بابساط عیش وعشرت  زد،  نغمه ی مستانه سرداد.
راه: آهنگ
مستانه: مستی وار، سرخوشانه
 مَخموری : خماری  
معنی بیت: مژده بده ای دل که مطرب سازخودرا کوک کرده و آهنگ شادی ومستی می نوازد ومستان رابه عیش ونوش دعوت می کند این آهنگ دوای درد خماران است پیداست که دیگرخماری مرتفع خواهدشد.
دلم زپرده برون شدکجایی ای مطرب
بنال هان که ازاین پرده کارما به نواست

نه به هفت آب که رنگش به صد آتش نرود

آن چه با خرقه ی زاهد می انگوری کرد

باآزادشدن شرابخواری وباز شدن میکده ها، ظاهراً زاهدپرهیزگارنیز هوس کرده تالبی ترکند وگلویی تازه سازد! او چنین گمان کرده که می تواندگناه شرابخواری رانیزهمانندِهرگناهی با توبه و پرهیزگاری  از کارنامه ی خویش بزداید! حافظ دراینجابا آگاهی ازترفندِ زاهد، اورابه بادطنزو طعنه گرفته است.
معنی بیت: ای زاهد فریبکار،به زیرخرقه ی زهدوتقوا شراب حمل می کنی ومی پنداری که بااندکی اضافه کاری درعبادت، گناه این کار راخنثی خواهی نمود امّا لازم است بدانی که چنین نیست ونه تنها باهفت بارشستن خرقه، حتّابا صدهابارآتش زدن آن نیز، این لکّه را نخواهی توانست پاک کرد.
امّاچراحافظ خودخرقه رابه می لعل می شوید وازآلودگی پاک می کند ولی معتقداست که خرقه ی زاهد باصد آتش نیزپاک نمی شود؟
درپاسخ بایدگفت که زاهد، ریاکاراست وتکلیفش باخودش روشن نیست. اوخودرا پرهیزگارو باتقوانشان می دهد وبه ظاهراز شرابخواری پرهیزمی کند لیکن هرگاه که هوس شراب می کند پنهانی ودرپوشش خرقه ی زهد،اقدام به شرابخواری می کند بنابراین، این لکّه ی ننگ هرگزازخرقه ی اوزدوده نخواهدشد نه باهفت آب نه باصدآتش.
خدای رابه می اَم شستشوی خرقه کنید 
که من نمی شنوم بوی خیرازاین اوضاع

نه شگفت اَرگل طبع اَم زنسیم اَش بشکفت

مرغ خوشخوان طَرب از برگِ گل سوری کرد

دربعضی نسخه ها "غنچه ی گلبُن وصلم ز نسیمش بشکفت" ثبت است. 
گل ِ طبع اَم: طبع به گل تشبیه شده است.
معنی بیت: تعجّبی ندارداگرگل طبع من ازنسیم شراب بشکفت وشکوفاشدهمانگونه که بلبل ازنسیم گل سرخ شادمان وخرسند می گردد.
دراینجا یک تشبیه پنهانی نیزاتّفاق افتاده وآن اینکه مرغ خوشخوان می تواند استعاره ازخود شاعر وگل سوری(سرخ) استعاره ازشراب لعل فام بوده باشد.
سرم خوشست وبه بانگ بلندمی گویم
که من نسیم حیات ازپیاله می جویم

 حافظ افتادگی از دست مده زان که حسود

 عِرْض و مال و دل و دین در سر مغروری کرد

عِرْض : آبرو، ناموس 
معنی بیت: ای حافظ تواضع وفروتنی راحفظ کن وازدست مده که حسودان وکینه ورزان، به سبب آنکه به جای تواضع، غروررا انتخاب کردند، آبرو، حیثیّت،مال ومنال، ودل ودین راباختند وبربادِ غرورسپردند.
باده دردِه چندازاین بادِ غرور
خاک برسرنفس نافرجام را