نوبهار است درآن کوش که خوشدل باشی
شنبه, ۲۲ آذر ۱۳۹۹، ۰۳:۴۶ ب.ظ
نوبهار است درآن کوش که خوشدل باشی
که بسی گل بدمد باز و تو در گِل باشد
معنی بیت: موسم نوبهاراست سعی کن تونیزهمپای طبیعت خوش وخرّم وشادمان باشی بدان وآگاه باش که چه بهاران بسیاری خواهد آمد وچه گلهای بسیاری خواهدشکفت درحالی که تودرزیرخاک خفته ای و ازمشاهده ی بهارمحروم مانده ای. بنابراین فرصت راغنیمت بشماروبااین نوبهارتونیزبه شادمانی بپرداز. بهترین ازهرکتابی مقدس تر؛ آموزنده تر و روشنگرتراست.
زمان خوشدلی دریاب و دُر یاب
که دایم در صدف گوهر نباشد
غنیمت دان و می خور در گلستان
که گل تا هفته دیگر نباشد
من نگویم که کنون باکه نشین وچه بنوش
که تو خود دانی اگر زیرک و عاقل باشی
معنی بیت: من توصیه نمی کنم که اکنون که نوبهاراست باچه کسی بنشینی وچه چیزی بنوشی برای اینکه توخوداگرزیرک وهشیار باشی خودت خوب می دانی که دراین موسم فرحبخش باچه کسی همنشین گردی وبه چه کاری بپردازی. به درون خود سری بزن آنجاراهنمای مشفق ودلسوز تورا راهنمایی خواهدکرد.
ساقیا سایه ی ابر است و بهار و لب جوی
من نگویم چه کن اَراهل دلی خودتوبگوی
چنگ در پرده همین میدهدت پند ولی
وَعظت آن گاه کندسود که قابل باشی
چنگ: آلت موسیقی
در پرده: ۱- سربسته وپنهانی۲- در پرده ی موسیقی وَعظ: موعظه، پند و اندرز.
قابل باشی: قابلیّت وفهم داشته باشی
معنی بیت: تواگرزیرک وعاقل وقابل بوده باشی حتماً دریافته ای که چنگ نیزهمین خوشدلی وشادمانی رابصورت سربسته ودرمیان آهنگها توصیه می کند.البته که "چنگ" همواره پند واندرز می دهد ولی موعظه وقتی اثرگذار خواهدبود که شنونده توانایی فهم نکته هاراداشته باشد. چنگ نیز برگی ازکتاب طبیعت است که می توان ازآن درسهای خوبی گرفت.
چنگ خمیده قامت میخواندت به عشرت
بشنو که پند پیران هیچت زیان ندارد
در چمن هرورقی دفترحالی دگر است
حیف باشد که ز کار همه غافل باشی
حالی دگر است: حالی ویژه و مخصوص است، شادی و شَعفی دیگراست.
معنی بیت: درباغ وگلشن اگردرمورد هربرگی تامّل کنی درمی یابی که هرورق برگ، خود کتابی ازشیوه ی شادمانی وشادخواریست وبازگوکننده ی داستانی نکته دار است حیف نیست که توازین همه قصّه ونکته های عبرت آموز غافل باشی؟
ازنظرگاه حافظ،اگرکسی توانسته باشد باچشم وگوش دل درباغ به تفرّج وتامّل بپردازد بی گمان ازدرختان نکته ی توحید خواهد شنید ازروی هرورق برگی، داستان عبرت انگیزی خواهد خواند وازرفتارگلها طریق طرب وخوشدلی خواهد آموخت.
صحن باغ وگلستان درچشمان خیالپرور حافظ، بسان صحنه ی شورانگیزبازیگریست وهر گل وهردرختی مشغول ایفای نقشی متفاوت ورسول وراهنمای نکته ای سعادت بخش هستند.
یکی چو باده پرستان صراحی اندر دست
یکی چو ساقی مستان به کف گرفته ایاغ
گشاده نرگس رعنا ز حسرت آب از چشم
نهاده لاله ز سودا به جان و دل صد داغ
زبان کشیده چو تیغی به سرزنش سوسن
دهان گشاده شقایق چو مردم ایغاغ
نقد عمرت ببرد غصّه ی دنیا به گزاف
گر شب و روز در این قصّه ی مشکل باشی
نقد عمر: سرمایه ی عمر
گزاف: بیهوده و باطل
معنی بیت: اگرشب وروزاز ناپایداری وبی وفاییِ دنیا اندوهگین باشی بدان که تمام سرمایه ی عمر خودرابه بیهودگی ازدست خواهی داد چراکه بی وفایی وبی ثباتی دنیاپایانی ندارد( باید سعی کنی دراین دنیای گذرا تاآنجاکه می توانی به عیش وعشرت بپردازی، زیرک باشی وبدانی که باچه کسی همنشینی کنی وچه بنوشی وازروی هرورق برگ گلی نکته ای عبرت آموز وخیال پرور برداشت نمایی تاسعادتمند ورستگارگردی. شادمانی وشادکردن دلها والاترین عبادت وبهترین نیایش است. )
گوش کن پند ای پسروزبهردنیا غم مخور
گفتمت چون دُرحدیثی گرتوانی داشت هوش
گرچه راهیست پر ازبیم زما تابردوست
رفتن آسان بود اَر واقف منزل باشی
واقف: آگاه
معنی بیت: اگرچه ازما تا سرمنزل مقصود و رسیدن به دوست راهی طولانی وپرخطر است امّا چنانچه بااشتیاقی سوزنده وباهوشیاری گام برداریم و با خطرات وآگاهی ازپیچ وخم وفرازوفرود راه آشنا باشیم رفتن ورسیدن به منزل دوست سهل وآسان خواهدبود.
سالک از نور هدایت ببردراه به دوست
که به جایی نرسد گر به ضلالت برود
حافظا گر مدد از بخت بلندت باشد
صید آن شاهد مطبوع شمایل باشی
شاهد: دلبر
مطبوع: دلپذیر، پسندیده
شمایل: اندام، هیکل
معنی بیت: ای حافظ اگر خوش اقبال ونکوبخت بوده باشی وبخت تورایاری کند امید هست که نظر آن دلبرپسندیده وخوش اندام به سوی توجلب گردد وتورا شکارکند.
مرغ سان از قفس خاک هوایی گشتم
به هوایی که مگر صید کند شهبازم
- ۹۹/۰۹/۲۲
- ۹۰۷ نمایش