مَخمور جام عشقم ساقی بده شرابی
يكشنبه, ۲۳ آذر ۱۳۹۹، ۰۶:۳۷ ب.ظ
مَخمور جام عشقم ساقی بده شرابی
پرکن قدح که بی می مجلس ندارد آبی
مخمور: خمارآلوده.
جام عشق: جام شرابی که درعالم عشقبازی سرکشیده شود. کنایه ازمحبّت ودلدادگی؛ چیزی سرمست کننده که ازعاشق ومعشوق به همدیگر انتقال پیدا می کند وهردورا مسرور ومحظوظ می سازد.
"مجلس ندارد آبی" ایهام دارد: ۱-مجلس آب (شراب) ندارد.۲- مجلس رونق وصفایی ندارد.
معنی بیت: ای ساقی شراب بیاور خمارآلود جامی هستیم که ازروی عشق ودلدادگی سرکشیده شود تشنه ی معاشقه؛ محبّت ورزی وبوس وکنارهستم بیا که مجلس هیچ صفایی ندارد شراب بیاورتاصفایی بکنیم وازشدّت تشنگی فروبکاهیم.
عاشق و مخمور و مهجورم بت ساقی کجاست
گو که بخرامد که پیش سروبالا میرمت
وَصف رخ چوماهش درپرده راست ناید
مطرب بزن نوایی ساقی بده شرابی
درپرده سخن گفتن: باایهام وکنایه سخن گفتن
در پرده راست ناید: با در پرده سخن گفتن نمی شود منظوراصلی را بیان کردالبته دراینجا.( باایهام سخن گفتن درهمه جا خوب نیست درجاهایی هم ضروریست که منظور با ایهام بیان شود.)
معنی بیت: شرح وبیان زیبائیهای رخساریار با تعارف وایهام صورت نمی پذیرد ای مطرب آهنگی بزن ای ساقی شرابی بیاورتا مجلس گرم شود ومن بتوانم درعالم مستی وبی ریایی به توصیف زیبائیهای یار بپردازم.
دوستان درپرده می گویم سخن
گفته خواهدشد به دستان نیزهم
شدحلقه قامت من تابعداز این رقیبت
زین در دگر نراند ما را به هیچ بابی
شد حلقه قامت من: قامت من خمیده شد. خمیده همچون کوبه ای که بردرآویزند.
رقیب اَت: مراقب اَت ،نگهبانت
بابی: دری
معنی بیت: قامت من ازشدّت غم واندوه بصورت حلقه ی دردرآمده وبردرمنزلگاه معشوق چسبیده تا نگاهبان معشوق نتوانسته باشد مرا ازاین درگاه جدا کرده وبه درگاه دیگری براند. من همچون کوبه ی در؛ متعلّق به این درگاه شده وبخشی ازآن شده ام.
تا شدم حلقه به گوش درمیخانه ی عشق
هردم آید غمی ازنو به مبارک بادم
در انتظار رویت ما و امیدواری
درعشوه ی وصالت ماوخیال وخوابی
درعشوه ی وصالت: درحسرت شیرینیِ دلکش وصال تو
ما و خیال وخوابی: ما هستیم و خیل خیال، ماهستیم ورویاهای خیال انگیز
خواب دراینجا به معنای رویا آمده است.
معنی بیت: ما درانتظارزیارت رخسارتو همچنان امیدوارهستیم ودراین امیدباقی خواهیم ماند. مائیم و حسرت شیرینی وصال تو،ماهرشب دررویاهای خیال انگیزفرومی رویم تا کی به حقیقت مبدّل شود.
نقشی بر آب می‌زنم از گریه حالیا
تا کی شود قرین ِ حقیقت مجاز من
مخمورآن دوچشمم آیاکجاست جامی
بیمار آن دو لَعلم آخر کم از جوابی
مخمور: خمارآلود، تشنه
"لعل" لب سرخ وآبدار
معنی بیت: تشنه ی دیدارآن دوچشم مست وفریباهستم آیا جامی ازشراب چشمانت کجاست تا اندکی ازتشنگی خویش رافرونشانم. ازبس که ازآن دولب سرخ وآبدار جوابی نگرفته ام بیمار وملولم.
جان بیمار مرا نیست ز تو روی سؤال
ای خوش آن خسته که از دوست جوابی دارد
حافظ چه می‌نهی دل تودر خیال خوبان
کی تشنه سیر گردد از لَمعه ی سَرابی
چه می نهی دل: چرا دل خوش می کنی
لَمعه: روشنی، پرتو
لَمعه ی سراب: پرتوی که ازسراب به چشم می خورد.درخششی که از دور به صورت آب به چشم می آید.
معنی بیت: ای حافظ می دانی که به معشوق دسترسی پیدانخواهی کرد چرا دل به عشوه ی وصالش خوش کرده ای؟ توکه تشنه ی دوچشم یار ومحبّت اوهستی کی خواهی توانست با این رویا پردازیها سیراب شوی! خیالات توهمچون پرتوی ازسراب است وپرتوسراب کی تواندتشنه راسیراب کند؟
به رُخ چو مِهر فلک بی‌نظیر آفاق است
به دل دریغ که یک ذرّه مهربان بودی
درآمدی ز دَرم کاشکی چو لَمعه ی نور
که بر دو دیده ی ما حکم او روان بودی
